Sąd w Warszawie pyta TSUE o WIBOR: Czy banki chronią prawa konsumentów?

Decyzja Sądu Okręgowego Warszawa-Praga podjęta 30 czerwca 2025 roku może okazać się przełomowa nie tylko dla klientów Banku PKO BP S.A., ale także dla tysięcy kredytobiorców w całej Polsce. Przesłanie przez sąd pytań prejudycjalnych do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie o sygnaturze II C 1440/24 dotyczy bowiem fundamentalnych kwestii związanych z ochroną praw konsumentów oraz przejrzystością mechanizmów finansowych stosowanych przez banki.

Jak rozpoczęła się sprawa: z pozoru zwykły nakaz zapłaty

Spór ma swoje źródło w nakazie zapłaty wydanym w 2018 roku wobec kredytobiorców, którzy – z powodu trudności finansowych i prawnych – nie byli w stanie skutecznie go zaskarżyć w terminie. Nakaz ten stał się podstawą wszczęcia egzekucji komorniczej przez PKO BP S.A. Dopiero po latach konsumenci zdecydowali się wystąpić do sądu z żądaniem unieważnienia tytułu wykonawczego, argumentując, że nie mieli szansy obrony swoich praw w toku tamtego postępowania.

Dlaczego umowa kredytowa została podważona?

Podstawowe zarzuty przedstawione przez kredytobiorców dotyczą braku weryfikacji umowy kredytowej przez sąd w zakresie niedozwolonych postanowień oraz potencjalnej nieważności dokumentu. Jak podkreśla radca prawny Beata Strzyżowska, bank nie dopełnił obowiązku jasnego poinformowania klientów o skutkach finansowych wynikających z zastosowanych klauzul. Co więcej, umowa miała być narzucona jednostronnie przez bank, bez możliwości negocjacji ze strony kredytobiorców. Według pozwu, takie postępowanie mogło naruszać prawa konsumentów wynikające zarówno z krajowych, jak i unijnych przepisów.

WIBOR – sedno sporu i wątpliwości konsumenckie

Najwięcej emocji budzi kwestia WIBOR-u, czyli wskaźnika, od którego od lat uzależnia się oprocentowanie większości kredytów złotówkowych w Polsce. Sąd praski uznał, że to właśnie interpretacja unijnych standardów dotyczących przejrzystości zasad ustalania WIBOR-u wymaga wyjaśnienia na poziomie Trybunału Sprawiedliwości UE. Kluczowe pytanie brzmi, czy konsumentom należy się szczególna ochrona przed zawiłymi i często nieprzejrzystymi mechanizmami, które mogą wpływać na wysokość ich zobowiązań.

Co może oznaczać usunięcie WIBOR-u z umowy?

Analizowana sprawa dotyka także możliwych skutków wyeliminowania WIBOR-u z mechanizmu ustalania oprocentowania. Jeżeli TSUE uzna, że klauzule powiązane z tym wskaźnikiem są nieuczciwe, sąd będzie musiał odpowiedzieć na pytanie, czy umowa nadal może funkcjonować bez tego elementu. Potencjalne rozwiązania obejmują: pozostawienie oprocentowania wyłącznie opartego na marży banku, obniżenie rat lub nawet całkowite unieważnienie umowy kredytowej.

Znaczenie prejudycjalnych pytań do TSUE dla polskich konsumentów

Pytania skierowane do Trybunału Sprawiedliwości UE mają rozstrzygnąć nie tylko indywidualny los kredytobiorców w tej sprawie, ale również uporządkować praktykę sądów w podobnych przypadkach. Chodzi o jasne zasady weryfikacji umów kredytowych, zwłaszcza gdy przeciwko konsumentom wydano nakaz zapłaty bez wcześniejszego szczegółowego zbadania warunków umowy.

Szerszy kontekst: wpływ na krajowe orzecznictwo i ochronę konsumenta

W ostatnich latach tematyka WIBOR-u oraz uczciwości postanowień umów kredytowych stale powraca w debacie publicznej. Decyzje polskich sądów często różnią się w ocenie, czy WIBOR był stosowany w sposób zgodny z prawem i przejrzysty dla klientów. Odpowiedź TSUE może zatem wyznaczyć nowe standardy i wpłynąć na rozstrzyganie tysięcy podobnych sporów w kraju.

Co dalej? Przełom czy kolejny etap batalii kredytowej?

Sprawa z Warszawy-Pragi to nie tylko kolejny rozdział walki konsumentów o swoje prawa, ale również szansa na zwiększenie przejrzystości i bezpieczeństwa na rynku kredytów hipotecznych. Jeśli Trybunał potwierdzi konieczność głębszej ochrony kredytobiorców, można oczekiwać zmian zarówno w podejściu banków do informowania klientów, jak i w procedurach sądowych dotyczących egzekucji na podstawie nakazów zapłaty.

W nadchodzących miesiącach zarówno kredytobiorcy, jak i instytucje finansowe będą z uwagą śledzić rozwój tej sprawy. Od rozstrzygnięcia TSUE może zależeć nie tylko przyszłość indywidualnych umów, ale także kształt całego rynku kredytów w Polsce. To moment, w którym warto znać swoje prawa i uważnie czytać każdą umowę – bo nawet jeden wskaźnik, taki jak WIBOR, może mieć kluczowe znaczenie dla domowych finansów.